Recensie ‘Anders en toch gewoon’

Families na donorconceptie

Door Karin Janssen van Doorn

Tijdens mijn opleiding tot arts heb ik uit interesse een stage op de dienst Genetica gelopen. We moesten ons eigen karyotype of chromosomenkaart leggen, nadat we eerst de hele laboratoriumprocedure om zichtbare chromosomen onder de microscoop te krijgen zelf hadden uitgevoerd. Ik was vijfentwintig en had geen kinderwens. Na een tijdje puzzelen bleek dat er een probleem was: mijn chromosomen konden niet worden gerangschikt, omdat er sprake was van een translocatie; twee verschillende chromosomen waren tijdens de eerste deling na mijn conceptie verkeerd aan elkaar geplakt.

Alle implicaties van deze kronkel in mijn chromosomenplan werden met mij besproken. De gedachte overviel me, dat ik misschien geen kinderen wilde, maar als het eropaan kwam kon ik ze niet eens op natuurlijk wijze krijgen! Het zou altijd via IVF moeten gaan. Ik ondervond dat er een duidelijk verschil zit tussen iets niet willen en iets niet kunnen!

Voor mensen die wel willen, maar niet kunnen heeft de psychologe Astrid Indekeu een boek geschreven, Anders en toch gewoon. Families na donorconceptie. Het is een verzameling persoonlijke ervaringen van haar cliënteel, dat door welke oorzaak dan ook is aangewezen op donorconceptie. Donorconceptie is een ruim begrip en daar vallen alle zwangerschappen onder, waarbij een deel van het embryo (alleen ei- of zaadcel) of het hele embryo afkomstig is van een donor. Er wordt in het boek geen onderscheid gemaakt tussen een baby die voort is gekomen uit alleen een donor eicel of zaadcel of als heel embryo van een onbekende donor, dus met geen enkele genetische verwantschap. Dat is een beetje jammer, want ik denk dat het een verschil kan maken of je wel of geen familiale banden hebt met je ouders.

Rond persoonlijke ervaringen van donor, ouder en kind zijn verschillende hoofdstukken opgebouwd. Recent was zwangerschap na donatie iets van de ouders alleen, maar door veranderde maatschappelijke, culturele, ethische en juridische tendensen staat het kind, dat is ontstaan uit zo’n donatie steeds meer centraal. Is het wenselijk voor het kind om te weten wie zijn biologische ouder/s zijn? Hoe worden de donors geregistreerd en gescreend? Hoe groeien deze kinderen op? Welke vragen hebben zij?

Drie thema’s lopen als een rode draad door dit acht hoofdstukken tellende boek: ‘sociale en genetische banden en ouderschap’, ‘de donor’ en ‘vertellen of niet vertellen aan het kind en/of anderen?’
De  inleiding leert ons wat onvruchtbaarheid betekende voor een koppel en hoe er door de maatschappij, maar vooral door de geneeskunde op wordt ingespeeld. Indekeu concludeert dat medische ontwikkelingen niet alleen meer mogelijkheden, maar ook meer keuzes bieden. Er zijn enerzijds meer manieren om een onvrijwillige kinderloosheid ongedaan te maken en tot een zwangerschap te komen en anderzijds geeft dat de wensouders ook meer denkwerk als ze tot een zwangerschap willen komen. Waar vroeger alleen erfelijke factoren (nature) voor een niet ingevulde kinderwens moesten worden overwonnen, wordt vandaag ook opvoeding (nurture) van te voren ingevuld.

Om zowel ouders als kind te helpen de juiste weg in te slaan, geeft Indekeu tips. Zij behandelt vragen zoals welke soort donatie te kiezen; vertel ik het alleen aan het kind, of ook aan de familie en/of omgeving? Hoe doorloop je het traject van donatie als toekomstig ouder en wat kan je verwachten tijdens de zwangerschap? Daarnaast zijn er hoofdstukken gewijd aan de verschillende leeftijdsfasen van het opgroeiende kind. Natuurlijk zullen er de gekende puberproblemen zijn. Moet het kind voor, tijdens of na de puberteit weten hoe hij/zij tot stand is gekomen en wat te doen als de antwoorden de ouder-kind relatie verstoren?

Dit boek opent een deur, naar wat niet is en wel kan komen. Astrid Indekeu probeert op een toegankelijke manier mensen die graag kinderen willen en dit niet op natuurlijke wijze kunnen realiseren een goed voorbereide ouder te laten zijn.

Titel: Anders en toch gewoon. Families na donorconceptie
Auteur: Astrid Indekeu
Boekinfo: LannooCampus
ISBN 9789401432887
Verschijningsdatum: 2016
Recensent: Karin Janssen van Doorn
Beoordeling: