Opinie: als een kind een onzeker avontuur is

Zolang ons land het draagmoederschap niet wettelijk ­regelt, zal het voor sommigen aantrekkelijk blijven om voor een baby te betalen, zegt Liesbet Lauwereys.

De Standaard, 3 november 2021

De non-profitorganisatie Men having babies strijkt op 6 en 7 november ­opnieuw neer in Brussel. Europese homokoppels kunnen er zich informeren en laten adviseren over draagmoederschap. Op het programma staan sessies over draagmoeders in de VS en Canada, over hoe je een beroep doet op een eiceldonor en over het ­financiële plaatje. Er zijn ook getuigenissen van vaders die hun kinderwens in vervulling zagen gaan via draagmoederschap en van kinderen die via draagmoederschap werden geboren.

Men having babies wijst homoseksuele koppels op de mogelijkheden van commercieel draagmoederschap in de VS en Canada. Inderdaad, commercieel draagmoederschap waarbij de draagmoeder wordt betaald voor haar inspanningen. Bij ons is zoiets ondenkbaar. Dat is zowat het enige waar alle Belgische politieke partijen het over eens raken bij pogingen om tot een draagmoederschapswet te komen. In sommige Amerikaanse staten is het commercieel draagmoederschap wettelijk geregeld en zijn er bemiddelings­organisaties die wensouders en draagmoeders bij elkaar brengen en alles regelen.

De komst van Men having babies lokt telkens reactie uit. Vooral het commerciële karakter van zowel het evenement als van het draagmoederschap dat er wordt gepromoot, stuit mensen tegen de borst. Dat uit zich in protestacties aan het hotel waar de beurs plaatsvindt en in een sensatiebeluste en verbolgen ondertoon in mediaberichten.

Echt een kindje kopen

Het is kritiek waar we kunnen inkomen. Hoewel wij het ook hebben over ‘een kindje kopen’, roept de associatie tussen baby’s en prijskaartjes terecht morele weerstand op. Tegelijk is het wel heel makkelijk om verbolgen te doen over dit initiatief. Als je vindt dat homokoppels net als heterokoppels, lesbische koppels en alleenstaande vrouwen goede ouders kunnen zijn en hun kinderwens mogen vervullen – en dat hopen we stellig – dan moet je je eens ­afvragen wat de opties zijn. Adoptie, draagmoederschap of een meer­ouderschaps­project.

In tegenstelling tot wat sommigen nog steeds denken, is adoptie alles­behalve evident, en al zeker niet voor een homokoppel. Er zijn meer kandidaat-adoptieouders dan kinderen die voor adoptie worden afgestaan. De wachttijden zijn lang. Sommige landen van herkomst leggen bovendien restricties op en staan niet toe dat ‘hun kinderen’ geadopteerd worden door een homokoppel. Concreet: in 2020 werden in Vlaanderen 39 kinderen geplaatst. Daarvan waren er ­23 interlandelijk, allemaal bij heterokoppels. De overige 16 waren binnenlandse adopties, waarvan 10 bij een holebikoppel.

Het draagmoederschap dan. Maar hoe begin je daaraan in ons land? Er is nog altijd geen wettelijke regeling. Dat wil niet zeggen dat het verboden is, wel dat er geen juridische omkadering en bescherming is voor wie er zich aan waagt en dat er ook onzekerheden zijn voor het kind. Een paar ­fertiliteitscentra hebben een procedure uitgewerkt om het draagmoederschap – niet-commercieel, voor ­alle duidelijkheid – ondanks de juridische leemte toch mogelijk te maken en alles zo goed mogelijk te laten verlopen. Maar alle betrokkenen doen het op eigen risico. Als er een probleem opduikt, is er geen wettelijk ­kader om op terug te vallen. Bij draagmoederschap in België is het zaak om het zo goed ­mogelijk zelf te regelen, een risicovolle onderneming.

Voor een meerouderschaps­project, waarbij bijvoorbeeld een ­homokoppel samen met een alleenstaande vriendin co-ouders wordt, geldt in feite hetzelfde. Er is momenteel geen juridische omkadering, dus wie het aandurft, kan maar beter zijn best doen om alles goed te regelen en hopen dat het goedkomt. Zoals het nu aanvoelt, kun je je blijkbaar alleen in een onzeker avontuur storten of je kinderwens opbergen.

En dan komt Men having babies voorbij. Met tonnen informatie over de emotionele, praktische, financiële en juridische kant van het draag­moederschap. Alles netjes geregeld via bemiddelaars met jaren ervaring. En mooie verhalen van wensouders en kinderen. Dan lijkt het me nog niet zo gek dat je dit overweegt. Want wie in ons land op zoek wil naar een werkbaar alternatief, zal vér moeten zoeken. Vooruit lanceerde enkele weken geleden het zoveelste wetsvoorstel rond draagmoederschap op altruïstische basis (DS 23 september). Maar opnieuw lijkt er jammer genoeg niet veel meer te bewegen rond de kwestie en duurt de onzekerheid voort.

Liesbet Lauwereys, coördinator De Maakbare Mens