Euthanasierecht in België

De wet in verandering

Titel: Euthanasierecht in België. De wet in verandering
Auteur: Vincent Van den Eynde (ed.)
Boekinfo: www.storypublishers.be
Verschijningsdatum: 2021
ISBN: 978-90-87640-49-1
Recensent: Camille Blanckaert
Beoordeling:

De nieuwe ontwikkelingen in de geneeskunde en de vooruitgang die daarmee hand in hand gaat, heeft ervoor gezorgd dat we vandaag met andere ogen naar het proces van sterven kijken. We zijn niet alleen in staat mensen langer (kunstmatig) in leven te houden, waardoor het stervensproces alsmaar verlengt, maar we leven ook steeds langer, waardoor de groep ouderen met chronische ziekten steeds verder aanzwelt. In 2002 zette België met de Euthanasiewet, de Patiëntenrechtenwet en de Wet betreffende palliatieve zorg een eerste belangrijke stap in de ontwikkeling van een wetgevend kader omtrent levenseinde waar autonomie en waardig sterven centraal staat.

Het debat rond de euthanasiewet heeft de afgelopen jaren niet stilgestaan en kende veranderingen in 2014, waar ze werd uitgebreid naar minderjarigen, en in 2015, waar verschillende vernieuwingen werden doorgevoerd (onbepaalde geldigheidsduur van de voorafgaande wilsverklaring, het verbod op een clausule die belette dat de arts euthanasie toepast en bijkomende verplichting voor de arts bij een weigeringsbeslissing), maar vragen rond o.a. psychisch lijden, dementie en levensmoeheid bij levenseindezorg doen vandaag nog steeds stemmen opgaan voor een grondige evaluatie, herziening en verbetering van de wet. (zie Open brief ‘Mogen we nu (eindelijk) vragen stellen over euthanasie bij psychisch lijden? 2017, 31 oktober, VRT)

Het boek ‘Euthanasierecht in België. De wet in de verandering (?)’ probeert deze vragen tegemoet te komen door een groot aantal teksten van evenveel auteurs te bundelen. Daarmee hoopt ze als een inspiratiebron te kunnen dienen voor (de parlementaire debatten voorafgaand aan) mogelijke toekomstige wetswijzigingen.

Het boek valt uiteen in twee delen. Het eerste deel ‘Essays’ bevat elf opiniestukken die zich steeds over de vraag ‘Welk(e) aspect(en) van de Belgische euthanasiewet is/zijn voor verbetering vatbaar?’ buigt.  De verzameling bevat een goede mix van analyses en betogen vanuit verschillende hoeken en disciplines. De onderwerpen gaan van een beschouwing en kritische bevraging van de huidige wetgeving en de praktische werking in België, al dan niet in vergelijking met die van Nederland, tot aanzetten naar aanpassingen in de wetgeving in het kader van levensmoeheid, de problematiek rond wilsonbekwaamheid en euthanasie in de psychiatrie en de implementatie daarvan. De selectie van essays getuigt van een brede waaier en perspectieven en draagt zo zijn steentje bij aan een genuanceerd maatschappelijk debat over deze complexe en gevoelig materie.

Eén klein punt van kritiek is dat de essays niet altijd even logisch geordend zijn; het was onduidelijk waarom de verhandelingen over dezelfde thema’s niet achter elkaar aan bod konden komen in plaats van versnipperd over het hoofdstuk heen.

Het tweede deel ‘Kanttekeningen’ verzamelt allerhande teksten die een verbredend perspectief bieden op (een aspect van) euthanasie als maatschappelijk gegeven; o.a. historische, wijsgerige en psychologische invalshoeken komen aan bod. De grote sterkte van deze selectie teksten is dat ze aandacht besteden en inzicht bieden aan de verschillende betrokkenen in euthanasieaanvraag: de impact op en misverstanden rond de rol van zorgverleners, de patiënten en de naasten worden belicht. Beide hoofdstukken dragen ook bij tot een beter begrip en duiding van de huidige wetgeving, zoals de nuance tussen het patiëntenrecht om een medische interventie te weigeren en de niet-afdwingbaarheid van euthanasie die bij het brede publiek en de media vaak ontbreekt. 

Met zijn diversiteit aan stemmen in het veld, zowel qua gezichtspunt als qua studiegebied, komt het boek zijn belofte na: het biedt een constructieve en genuanceerde blik op de hiaten en problemen in de huidige euthanasiewet waar experts uit verschillende vakgebieden een warm pleidooi houden voor een herevaluatie van de huidige wetgeving.