Laudatio Jacinta De Roeck

Petra De Sutter: een rotsblok om (wetten) op te bouwen.

Laudatio door Jacinta De Roeck.

Een laudatio uitspreken is een heikele onderneming. Zowel te veel als te weinig lof kan gênant zijn voor degene voor wie al die lof bedoeld is, voor het publiek dat alles moet aanhoren, bovendien voor de spreker van dienst. Een evenwicht vinden is dus de boodschap. Geen gemakkelijke opdracht als het onderwerp van dat laudatio een gewaardeerd arts, een hoogleraar, een onderzoekster, een boegbeeld voor de transgenderbeweging, een graag gelezen auteur én een politica is.  En, daar bovenop zo een beetje een ‘professionele’ vriendin. Een immense job.

Ik nam me voor veel opzoekwerk te verrichten om te gebruiken voor een stevige speech. Google is daarvoor het aangewezen medium. Enig idee hoeveel resultaten het intikken van ‘Petra De Sutter’ geeft? 384.000 hits. Begin daar maar eens aan. Dus beperkte ik me tot het Curriculum Vitae van Prof. Dr. Petra De Sutter. Zeer lijvig, zeer indrukwekkend. Ik sloeg Wikipedia erop na. Al even uitvoerig en besloot niets, maar dan ook niets van dit opzoekwerk te gebruiken. Behalve voor een kort opfrissen van jullie geheugen:

Petra werd geboren – uiteraard –  in Oudenaarde. De datum vermeld ik niet. Jullie weten die wel zelf te vinden. Bovendien staat er op enthousiaste en gedreven vrouwen geen leeftijd.

Petra De Sutter behaalde in 1987 haar diploma in de geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Gent. In 1991 een doctoraat in de biomedische wetenschappen, waarna ze twee jaar naar Chicago trok om fundamenteel onderzoek te verrichtten naar de genetica van eicellen. Een passie die ze nooit meer kwijt zou raken. Ze werd erkend gynaecoloog in 1994. In datzelfde jaar behaalde ze ook het aggregaat voor het hoger onderwijs. In 2000 werd ze hoogleraar aan de Universiteit Gent. Later buitengewoon hoogleraar en hoofd van de afdeling Reproductieve Geneeskunde van het Universitair Ziekenhuis Gent.

Daarna begon het eigenlijk pas ‘voor echt’. Als gynaecologe en fertiliteitsspecialiste viel ze op door de manier waarop ze omgaat met haar patiënten. In haar boek (over) Leven vertelt ze hoe graag ze haar werk doet, met veel ‘goesting’. Ze ‘amuseert’ zich, vertrouwde ze me ooit toe. Klinkt wat vreemd maar onderstreept vooral dat voor Dr. De Sutter alles rond professionaliteit draait gecombineerd met correcte en eerlijke communicatie met haar patiënten. ‘Ik doe mijn werk als arts ontzettend graag en ik zou het contact met mijn patiënten niet willen missen.’, zegt ze zelf. Let op het woordje ‘mijn’ voor patiënten. Zegt alles. Ergens in haar boek vermeldt ze dat ze ‘luistert met haar oren én ogen’. Ze vergat nog eraan toe te voegen dat het ook altijd met haar hart is. Mensen met vruchtbaarheidsproblemen hebben chance als ze bij haar terecht komen. Zeker bij slecht nieuws  is communicatie en empathie belangrijk. Petra weet dat een onvervulde kinderwens het leven van mensen grondig kan veranderen. Zij helpt haar patiënten om hiermee om gaan. Ieder op zijn of haar eigen manier. Dr. De Sutter heeft die gave omdat het leven, ook voor haar, niet altijd makkelijk en vanzelfsprekend was.

Wat velen misschien niet weten is dat Dr. De Sutter fundamenteel klinisch onderzoekster is. Samen met haar onderzoeksteam verricht ze onderzoek naar embryonale stamcellen in de hoop ooit artificiële zaad- en eicellen te kunnen aanmaken. Vreemd, zeggen velen, hoe kan een ‘groen’ politica zo bezig zijn met de maakbaarheid van de mens? Een opmerking die Petra in haar boek perfect  countert. Met de wetenschappelijke vooruitgang, met maakbaarheid van de mens, kan je ook ethisch en deontologisch correct omgaan.

Sinds ze in de politiek stapte (juni 2014) viel Petra ook op als voorvechtster voor de transgenderbeweging. Zij is een voorbeeld voor velen. Haar ‘outing’ zorgde er alvast voor dat er vandaag meer aanvaarding is. Al zijn we nog ver weg van de ideale wereld zonder discriminatie voor LGBT’s (voor holebi’s).

De reden waarom ik hier vandaag sta om de lofrede uit te spreken is tweeledig. Vooreerst reageerde ik direct op de oproep kandidaten aan te brengen voor de Prijs De Maakbare Mens. Mijn A-viertje  was indrukwekkend en gaf een uitvoerige opsomming waarom Petra De Sutter en zij alleen, in aanmerking kwam. Wat waarschijnlijk velen niet weten is dat Petra en ik een speciale band hebben. Inhoudelijk, politiek en vriendschappelijk.

Ik leerde Petra kennen in 2001. Als senator voor Agalev had ik een wetsvoorstel klaar om de anonieme donatie op te heffen. Het was niet mijn manier van werken om een voorstel te doen zonder overleg met de praktijk. Met de fertiliteitscentra dus. Experten werden door mij rond de tafel gezet in de Amazone in Brussel. Ik wilde mijn voorstel met hen doornemen en aftoetsen aan de praktijkervaring. Eén van die experten was Dr. De Sutter. En… we waren het niet eens. Ik voor een bruuske en volledige ophef van de anonimiteit. Zij allesbehalve.

Jaren later (2005) liepen we elkaar opnieuw tegen het lijf. Ik haalde haar op bij de ingang van zaal K in de Senaat. Ze zou samen met Marleen Temmerman gehoord worden ter voorbereiding van de wet op de Medisch Begeleide Voortplanting. Het was een aangenaam en prettig weerzien. Althans voor haar want ik wist niet zo goed van waar ik Dr. Petra De Sutter dan wel kende. Ik herinner me het afscheid nog na afloop van de hoorzitting. Ik kreeg een hartelijke kus en nog eens te horen hoe aangenaam die ronde tafel toen in de Amazone was. Die ronde tafel bespreking? Vier uur lang werkten mijn hersenen op volle toeren. Tot de puzzel in elkaar viel.

Sinds die dag was Petra voor mij een vaste waarde in al mijn ethische dossiers. Wetenschappelijk onderzoek op embryo’s, medisch begeleide voortplanting, anonieme donatie, wet op de transseksualiteit… ik kon altijd op haar rekenen. Hoe vaak mailde of sms’te ik niet vanuit de commissiezaal om snel een antwoord te krijgen zodat de keuzes in de wetgeving de goede richting uitgingen. De perfecte symbiose tussen politiek, praktijkervaring en de wetenschappelijke wereld.

Petra ligt zo aan de basis van heel wat ethische wetgeving die de ruimte geeft om op een ethische en deontologische manier de mens maakbaarder te maken.

Het dossier over de transseksualiteit bracht ons nog korter bij elkaar. We probeerden in 2007 al om de verplichte sterilisatie uit de wet te krijgen. Een verloren strijd die slechts gedeeltelijk door ons gewonnen werd. Geen enkele politieke partij, geen enkele senator stond in die tijd open voor mijn opmerking dat het wettelijk kader een essentieel mensenrecht schond. Dat het niet kon om sterilisatie te eisen in ruil voor een juridische geslachtsverandering. Dankzij de samenwerking met Petra en een slimme verslaggeving over de wet, kunnen transvrouwen nu via ingevroren zaadcellen ouder worden. De strijd was gedeeltelijk gewonnen maar ook gedeeltelijk verloren. Voor mij tot op de dag van vandaag één van de gemiste kansen uit mijn politieke carrière. Er is nog een weg te gaan om de verplichte medische ingreep uit die bewuste wet te halen. Een strijd die door Petra gevoerd wordt, zeker ook Europees.

In het voorjaar 2014 kreeg ik een onverwacht telefoontje. Petra. Ze overwoog om in de politiek te stappen. Wat vond ik daarvan? Voor Groen en op een Europese lijst. Ik gaf eerlijk mijn mening. Natuurlijk vreesde ik dat haar expertise, die nog altijd nodig is, verloren zou gaan voor de politiek. Voor de politici van andere partijen. Anderzijds heeft Europa, zeker in de thema’s die haar specialiteit zijn, experten nodig. Ik besefte als geen ander hoe waardevol haar werk zou kunnen zijn.

Intussen zijn we weer twee jaar verder. Zij senator voor Groen. Ik op de studiedienst bij Open Vld voor de ethische dossiers. We werken nog altijd samen. Opmerkelijk dat we intussen bijna altijd op dezelfde lijn zitten. Alletwee voorstander van een tweesporensysteem voor donatie. Alletwee voor het aanpassen van de wet op de transseksualiteit. Alletwee voor een wettelijke regeling draagmoederschap. Gelukkig zijn er de details nog waar we het niet over eens zijn. En die, die moeten besproken worden tijdens een overleg, of the record, liefst bij een etentje. Niet als politici of ex-politici. Wel als twee vrouwen die dezelfde interesses delen. Een experte en een studiemedewerkster.

Na bijna twee jaar heb ik alvast mijn mening moeten bijstellen: er zijn wél nog politici die een evenwicht kunnen vinden en houden. Die nog als experte en professioneel input kunnen geven aan andere politici, andere partijen, niet in het minst aan de samenleving.

Dr. Petra De Sutter, Petra, verdient als geen ander deze prijs. Velen legden een steentje. Petra verlegde – en verlegt nog – rotsblokken. Ze doet haar naam en voornaam alle eer aan. Sta me toe toch ook te zeggen dat je zulk immens werk niet alleen aankan. Niemand kan dat alleen, ook Petra niet. Ik weet dat het afgezaagd klinkt maar deze keer is het toch net iets anders: achter elke sterke vrouw staat een sterke vrouw. Bedankt daarvoor, Claire.

Petra, proficiat met je Prijs De Maakbare Mens! Geniet ervan maar doe vooral vanaf straks duchtig verder. We hebben jou, je expertise en professionaliteit, je energie, je gedrevenheid en vooral je integriteit nog nodig. En je mag, wat mij betreft, je verder amuseren in je job. En… dat met veel goesting!

Proficiat Petra!

Jacinta De Roeck,

Zondag 24 april 2016