Toespraak van Jacinta De Roeck

Van harte welkom.

Aan de vrienden van het Fonds Lucien De Coninck en aan de vrienden van De maakbare Mens.

Er zijn gebeurtenissen in het leven die bijblijven, die niet vergeten worden, of toch nooit helemaal. Zo is er bij mij een herinnering aan donderdag 28 oktober 2004. Aan Living Tomorrow, een persconferentie en twee gastheren, Erik Van Looy en Johan Braekman. Die laatste, als eerste voorzitter van een nieuwe vzw (en ik citeer uit de perstekst van toen) ‘De Maakbare Mens. Kritische beweging voor bio-ethiek en levenskunst’. Ik kon toen, net als vele anderen, niet vermoeden hoe goed gekozen, hoe toekomstgericht de keuze van deze naam wel was.

Meer dan ooit is het duidelijk hoe maakbaar we zijn. Het voortdurend verkennen van de grenzen van die maakbaarheid, zorgt ervoor dat een beweging als De Maakbare Mens in beweging zal blijven, al eens tegen een razend tempo.

De vzw ontwikkelde zich intussen verder tot een toonaangevend expertisecentrum over de maakbaarheid van de mens. Het blijft de bedoeling de discussie op gang te brengen door alternatieven aan te wijzen. DMM is ervan overtuigd dat niet alleen wetenschappers en de overheid betrokken moeten worden bij dit debat, maar ook en vooral de burger. Ieder van ons dus.

DMM zou de maakbare mens niet zijn als ze dat niet deden op een kleurrijke, al eens speelse manier met één constante: correcte en goed onderbouwde inhoud. Liefst in samenwerking met andere partners.

Wie naar onze website gaat ontdekt waar we mee bezig zijn, welke thema’s omgezet worden in projecten, educatieve pakketten, brochures en zelfs spelen. Spelen die al eens voor rode oortjes zorgen, denk maar aan het vruchtbaarheidsspel waar er met spermaatjes naar een eicel gegooid moet worden. Dat dit al eens voor problemen zorgt, vruchtbaarheidsproblemen, wordt snel duidelijk. Ook bij dit ludieke spel is er een goed onderbouwde duiding.

Ook andere actuele thema’s zoals het ontrafelen van ons DNA,  de nieuwe transgenderwet en hoe om te gaan met het levenseinde komen aan bod. Want, zelfs onze dood is maakbaar geworden. En dat we kort op de bal spelen bewijst de brochure die uitkwam nog voordat de registratie orgaandonatie vereenvoudigd werd. Het verwondert dan ook niet dat de brochure ‘orgaandonatie’ veel aangevraagd wordt door steden en gemeenten.

DMM is dagdagelijks bezig met thema’s die niemand onberoerd laten. Thema’s die al eens aanzetten tot heel wat meer dan een kritische bedenking.

Om de twee jaar wordt er een prijs uitgereikt: de ‘Prijs De Maakbare Mens’.

Zoals altijd werd er ook dit jaar een laureaat gekozen uit een lijst van namen. Mensen die voorgedragen werden door de vrijwilligers en sympatisanten van DMM. Mensen die het allemaal verdienen om deze prijs te krijgen. Dit jaar verliep dat niet anders. Alhoewel. (nu citeer ik graag de voorzitter van DMM Heidi Mertes die er spijtig genoeg niet bij kan zijn vandaag):

“De RvB discussieerde lang bij het overlopen van de voorgedragen laureaten. Moeten we de Prijs toekennen aan iemand met een zeer lange carrière en grote staat van verdienste? Of eerder aan iemand die nog aan het begin van een beloftevolle carrière staat? Uiteindelijk werd ervoor gekozen om van onze prijs geen ‘lifetime achievement award’ te maken, maar wel een prijs om lucht te blazen onder de vleugels van iemand die nog van alles op stapel heeft staan. Op die manier hopen we hem of haar aan te moedigen om ook in de toekomst te blijven ijveren voor een beter begrip van medische en biotechnologische ontwikkelingen en de ethische en maatschappelijke vragen daarbij.”

Met veel plezier mag ik vandaag de prijs uitreiken aan een ‘haar’.  Aan een vrouw die de visie van DMM letterlijk uitdraagt. Zij kan als geen ander moeilijke wetenschappelijke en medische thema’s vertalen zodat ieder van ons het verstaat. Zo betrekt zij de burger met de items waarmee zij bezig is.

Het is de gewoonte om bij zo een prijsuitreiking het CV van de laureaat te doorlopen. Zoals wellicht iedereen al weet is Hetty Helsmoortel moleculair bioloog en verbonden aan de Universiteit van Gent als kankeronderzoekster. Wat waarschijnlijk niet iedereen weet is dat ze ook studeerde aan het RITCS. Ze studeerde er drama tussen het behalen van haar master en het aanvatten van haar doctoraat in. Een studie die ze met veel passie deed als vurig theaterliefhebster. Waar ze de tijd haalde om ook nog eens moeder te worden van een dochter en een zoon weet ik ook niet.

Hetty is een helder en gepassioneerd verteller, een geboren wetenschapscommunicator. Over alles wat met wetenschap te maken heeft vertelt ze op een ‘gewone’ manier. Zo vertaalt ze genetica, kanker, embryo’s en alles wat met biotechnologie en geneeskunde te maken heeft in mensentaal, ze heeft daarbij aandacht voor de maatschappelijke vragen en de bezorgdheden die ermee gepaard gaan. We zien haar regelmatig in De Afspraak en het VRT-journaal, we horen haar vaak op Radio 1. Ze schrijft columns en geeft boeiende lezingen voor het grote publiek. Ze verschaft begrijpbare tekst en uitleg bij moeilijke thema’s. Een vaardigheid die niet aan iedereen gegeven is. Momenteel trekt ze met een interactieve voorstelling over CRISPR-cas9 door Vlaanderen. En om wetenschap nog dichter bij de mensen te brengen organiseert ze op zondag 27 mei 2018 ‘Sound of Science’, het allereerste openlucht wetenschapsfestival in België – met bier, worsten, tenten én … wetenschap. Door mensen aan te sporen na te denken over de implicaties van innovaties in de medische wereld, maken ze beter geïnformeerde keuzes over hun eigen leven en zijn ze beter uitgerust om te participeren in het maatschappelijk debat.

Zeg nu zelf, is er iemand die dichter aanleunt bij de visie van DMM dat niet alleen wetenschappers en de overheid betrokken moeten worden bij dit debat, maar ook en vooral, de burger?

We lauweren Hetty dan ook bijzonder graag met een origineel kunstwerk gemaakt door Olivier Goethals, architect en kunstenaar.

Proficiat Hetty!