Recensie ‘Dr. Google: Vriend en vijand’

door Klaas Nollet

Titel: Dokter Google: Vriend en vijand
Auteur: Marleen Finoulst (Team Gezondheid en wetenschap, onder redactie van)
Boekinfo: Houtekiet
Verschijningsdatum: oktober 2020
ISBN: 9789089248633
Recensent: Klaas Nollet
Beoordeling:

Globaal gezien is Dr. Google: Vriend en vijand een boek dat leest als een trein en heel begrijpelijk geschreven is. Het hoofddoel is meteen duidelijk: zorgen dat wie gezondheidsinformatie wil zoeken op het internet, ook bij de juiste en meest betrouwbare websites terechtkomt. Daarvoor introduceren de auteurs meteen het begrip ‘gezondheidsgeletterdheid’. Dat houdt in dat hoe meer accurate kennis je hebt over gezondheid, hoe beter je er ook naar kan handelen. En ‘tussen die overvloed aan online-informatie laveren zonder kompas is onbegonnen werk.’ (p.19)

Daarna bieden de auteurs een leidraad om betrouwbare informatie rond gezondheid op te zoeken. Daarvoor bestaat een code: de “Health on the Net”-code, of kortweg Honcode. Die term kan je toevoegen aan je zoekopdracht om zeker te zijn dat je betrouwbare informatie voorgeschoteld krijgt. Er gaat ook een logo mee gepaard en wie dat logo wil verdienen moet voldoen aan de strenge voorwaarden en een jaarlijkse doorlichting van zijn of haar website. De beoordeling geschiedt volgens acht criteria: aanvullend, deskundig, respect voor de privacy, attributief, rechtvaardig, toegankelijk, correct gefinancierd en met een open reclamebeleid. Die criteria worden allemaal toegelicht in het boek. Het enige nadeel van enkel te zoeken naar websites met dat logo is dat je ook veel betrouwbare websites zonder code mist.

Daarna wordt er nog gefocust op de valkuilen van gezondheidsnieuws in de media, het succes van fake news over voeding en de link met sociale media. Een rode draad daarin is steeds het commerciële aspect. Als we dat over het hoofd zien, nemen we de info die we in de (sociale) media over gezondheid en voeding zien zonder twijfelen voor waar aan. En dat moeten we net niet doen. Soms hebben bepaalde partijen er baat bij om de dingen anders voor te stellen, omdat hun product dan bijvoorbeeld beter verkoopt. Iedereen kan ook zomaar op het internet publiceren, en doordat niet iedereen de tijd en de kennis heeft om de oorspronkelijke bronnen kritisch door te nemen, moet de kwaliteit van de berichtgeving daar heel dikwijls aan inboeten.

Doorheen het hele boek wordt overduidelijk dat de auteurs aanbevelen op hun website, die van Gezondheid en Wetenschap, naar informatie te zoeken. Zij beschikken over de HONcode, en het feit dat ze dit boek hebben geschreven, toont ook aan dat ze de gewone man bij de juiste info willen brengen en zo gezondheidsbevorderend aan de slag willen.

Belangrijk om te weten bij dit boek is dat het leeuwendeel (pagina 63 tot 178) ervan bestaat uit de meest gelezen factchecks op de website van Gezondheid en Wetenschap. Zo beoogt het team van Gezondheid en Wetenschap de lezers te informeren over de meest gestelde (of gegoogelde) gezondheidsvragen. Hier zitten heel leuke weetjes tussen, dus voor de liefhebbers van gezondheidstrivia is dit plezierig om door te nemen. Enkele voorbeelden zijn: Vermindert lang en intensief sporten onze weerstand, kun je slaaptekort inhalen, maakt de pil je depressief, doet koffie je cholesterolgehalte stijgen, etc … Het gaat steeds over alledaagse beweringen waarvan je meestal zelf niet helemaal zeker bent hoe het nu precies zit. De beschrijvingen in dit boek geven een heel behapbare uitleg bij elke vraag, zodat je weet waar je aan toe bent.

Het nawoord geeft een checklist. Die kan je bij wijze van spreken naast je leggen bij een volgende zoektocht op het web, en als je dan rekening houdt met wat er in staat, dan zou je betrouwbare info moeten vinden. Het gaat om heel concrete richtlijnen, zoals: de rangschikking van Google heeft niets te maken met kwaliteit of betrouwbaarheid, websites met dé oplossing of een direct link naar hun websites zijn te wantrouwen, ga niet enkel af op de kop en wees kritisch voor de auteur, halve waarheden zijn ook leugens, etc …
De caveats (waarschuwing, voorbehoud) zijn onderverdeeld in vier categorieën: op het internet, alarmsignalen, in de media en op sociale media.

In principe is Dr. Google: Vriend en vijand een boek dat je leest ter ontspanning, maar het eerste en laatste deel beogen echt om heel concrete handvaten aan te bieden voor een succesvolle zoektocht naar betrouwbare gezondheidsinformatie. En daar slagen de auteurs ook in. Zelfs al onthoud je maar een deeltje van al hun tips en tricks, sowieso kom je er met een betere blik vanaf.

Ik denk dat heel veel mensen kunnen bijleren van dit boek en er sowieso een extra troef mee in handen hebben.