Recensie ‘Het verhaal van het menselijk lichaam’

Door Lieve Cole

Het verhaal van het menselijk lichaam vormt een pleidooi voor het belang van preventie om een aantal veel voorkomende gezondheidsproblemen te voorkomen. Tegelijkertijd toont dit boek waarom het zo moeilijk is om menselijk gedrag, dat aan de basis ligt van deze aandoeningen, te veranderen.

Een tocht doorheen onze evolutionaire geschiedenis leert ons hoe en waarom ons lichaam geworden is wat het nu is. Ons vermogen om niet alleen via natuurlijke selectie maar ook via cultuur te evolueren heeft de mens gebracht waar we nu staan. Dit boek toont echter aan dat de cultuur onze biologie niet mag vergeten.

Trage natuurlijke selectie wordt geplaatst tegenover de snelle culturele evolutie, die de omgeving waarin we leven in een korte tijd grondig veranderde. Ons lichaam dat zich aanpaste aan de sobere en harde omgeving van de jager-verzamelaar die dagelijks op blote voeten grote afstanden aflegt, is niet opgewassen tegen de omgeving waarin de snelle culturele evolutie van onze soort het gebracht heeft. Zo hebben we adaptaties ontwikkeld om naar suiker te verlangen, vet op te slaan en het rustig aan te doen. Dit leverde onze voorouders heel wat voordelen op in de omgeving waarin zij moesten overleven. Wie het best aan deze omgeving aangepast was, bracht meer nakomelingen op de wereld. Maar in een omgeving met calorierijk voedsel in overvloed en weinig stimulansen om te bewegen leidt dit tot een grotere kans op zwaarlijvigheid, atherosclerose, diabetes, …. Het boek geeft ons nog een hele reeks voorbeelden van deze ‘mismatch’ tussen de comfortabele omgeving, waarin wij hier in het rijke Westen leven, en ons lichaam. Het zijn allemaal chronische ‘ouderdoms’-kwalen, die onze voortplanting niet beïnvloeden en waarop de natuurlijke selectie dus ook op lange termijn nooit een antwoord zal bieden. Het enige mogelijke antwoord moet komen van een culturele evolutie die niet enkel de symptomen van deze mismatch behandelt, maar ook oog heeft voor de omgeving waarin we leven. De auteur pleit in zijn boek dan ook voor een omgeving die mensen aanmoedigt gezondere keuzes te maken.

Dit evolutionaire perspectief op gezondheid is heel interessant en ik begon dan ook met veel enthousiasme aan dit boek. De voorbeelden zijn onderbouwd en verhelderend. Maar een beknopter boek zou mijns inziens veel krachtiger overgekomen zijn. We weten allemaal al dat een gezondere levensstijl heel wat gezondheidswinst zou opleveren. Dit boek toont heel duidelijk aan waarom. Ons lichaam is niet gemaakt voor het leven dat we nu leiden. Maar bij alle voorbeelden volgt hetzelfde verhaal en dat was voor mij toch wel wat te veel. Ik had vanuit deze kennis van ons verleden meer concrete inspiratie voor onze toekomst verwacht en daar blijft dit boek erg oppervlakkig.

Titel: Het verhaal van het menselijk lichaam
Auteur: Daniel E. Lieberman
Boekinformatie: Atlas Contact
ISBN 9789045026558
Verschijningsdatum: 2014
Recensent: Lieve Cole