Recensie ‘Oud worden zonder het te zijn’

Door Gilberte Vandrise

In Oud worden zonder het te zijn, met als ondertitel Over vitaliteit en veroudering, geeft Rudi Westendorp een verslag van zijn reis door de ouderengeneeskunde. De levensverwachting is de laatste eeuw enorm toegenomen en daar moet de mens zich nog aan aanpassen. Westendorp ziet zijn boek als een tomtom die de lezer helpt om zich een goede weg te banen door dat lange leven. Wie hierbij een praktische gids verwacht, komt bedrogen uit want de auteur neemt heel wat omleidingen vooraleer hij die richting uit gaat. In het overgrote deel van het boek draagt hij een medisch-biologisch-evolutionaire bril en bekijkt hij, vanuit dat perspectief, allerlei manieren om te verklaren wat verouderen inhoudt en waarom de mens veroudert.

Net als alles wat bestaat, veroudert de mens omdat hij er is. Na jaren wordt hij brozer en bij een geringe belasting gaat hij stuk of dood. Oorspronkelijk beschikte de mens over een wegwerplichaam dat enkel diende om de soort in stand te houden maar verbeterde leefomstandigheden en een grote evolutie in de wetenschappen hebben geleid tot een sterk gestegen levensverwachting. Hierdoor wordt de huidige mens geconfronteerd met een lichaam dat zijn doel ver overleeft. In kalenderjaren wordt hij ouder en in biologische jaren blijkt hij, dankzij de vooruitgang en de preventieve ingrepen, jonger dan zijn voorouders op diezelfde leeftijd.
De mens, die na een langer leven zonder beperkingen en ongemakken, oud wordt wil zijn waardigheid behouden en een zinvol leven leiden waarvan hij de regie in eigen handen houdt. Het leven moet dus opnieuw ingedeeld en ingevuld worden. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor de leidinggevenden in onze maatschappij. Zij moeten jongeren voorbereiden op een lang leven, werkmogelijkheden voor ouderen onderzoeken en de ouderenzorg grondig herzien. Pensioen relateren aan de levensverwachting is de enige manier om de druk van de vergrijzing betaalbaar te houden. Momenteel wordt er, volgens Westendorp, nog niet genoeg nagedacht om een generale aanpak te ontwikkelen.

In zijn boek beschrijft Rudi Westendorp enkele van de honderden theorieën over het verouderingsproces maar vindt hij geen enkele die verklaart waarom de mens ouder wordt. De uitspraak “Veroudering is een ziekte die ontstaat door een uniek samenspel van deeloorzaken dat ons toenemend gebrekkig maakt, tot de dood erop volgt” (p. 150), samen met het besef dat toevallig optredende schade bepaalt hoe oud de mens wordt, leidde de laatste decennia tot heel wat wetenschappelijke pogingen om die deeloorzaken of schade te beperken. Tot hiertoe werd nog geen tovermiddel gevonden maar om beurten werden er theorieën over antioxidanten, beperkt gebruik van groeihormonen en allerlei diëten in de kijker gezet.
Enigszins teleurstellend is het besluit van Westendorp dat het antwoord op de vraag ‘Hoe oud worden zonder het te zijn?’ in onze eigen sociale en psychologische flexibiliteit ligt. Dit is niet echt nieuw voor de lezer.

Oud worden zonder het te zijn is een boek dat heel vlot leest. De lezer wordt bijna een luisteraar die in de huiskamer tegenover een oude vriend zit die zijn verhaal vertelt. Westendorp beschikt over een groot inlevingsvermogen en geeft heel duidelijke en boeiende voorbeelden.
Het boek bestaat uit 13 hoofdstukken die, na een praktische korte inhoud, onderverdeeld worden in kleinere themata, wat de leesbaarheid zeker verhoogt. De hoofdstukken volgen elkaar logisch op. Toch blijkt het een eigenzinnig boek waarin de lezer paden volgt die hij niet echt had verwacht en waarvan de zin pas later in het boek duidelijk wordt. Zo vraagt hij zich, bij het lezen van de eerste drie hoofdstukken, zeker af hoe die onder de titel van het boek passen.

Zoals elke verteller wordt Westendorp hier en daar wat breedvoerig en zichzelf herhalend. De overvloed aan informatie kan een lezer overvallen en zinnen als: “Normale veroudering bestaat niet want we zijn er gewoon niet voor gemaakt.” moet hij toch wel even verwerken. Iedere potentiële lezer mag er echter zeker van zijn dat hij bij het lezen van dit boek heel wat verrassende en nieuwe inzichten zal krijgen over oud worden, oud zijn en over het leven in het algemeen.

Titel: Oud worden zonder het te zijn. Over vitaliteit en veroudering
Auteur: Rudi Westendorp
Boekeninformatie: Atlas Contact
ISBN 9789045025056
Verschijningsdatum: 2014
Recensent: Gilberte Vandrisse