Hoe worden organen voor transplantatie toegewezen?
Hoe worden de beschikbare organen voor transplantatie toegewezen aan de onvanger? Hiervoor maakt men gebruik van een verdeelsleutel waarbinnen verschillende criteria van belang zijn.
- Bloedgroep – en weefselovereenkomst. Net als bij het geven van bloed is ook bij orgaantransplantatie de bloedgroep belangrijk. Daarnaast speelt het weefseltype een belangrijke rol. Bij een donororgaan dat slechts matig overeenstemt met het weefseltype van de ontvanger, is de kans op afstoting groot.
- Medische dringendheid van de ingreep. Wie in grote medische nood verkeert zal in de mate van het mogelijke voorrang krijgen via de “noodlijst”.
- De wachttijd die men al achter de rug heeft. Om te vermijden dat iemand met een uiterst zeldzaam weefseltype gewoon geen eerlijke kans krijgt op de wachtlijst, wordt men met verloop van tijd op de wachtlijst sowieso naar boven geschoven, ongeacht de weefselovereenkomst of medische nood.
- De geografische afstand tussen donor en ontvanger. Snelheid is bij transplantatie van cruciaal belang: na de dood van een donor heeft men maar enkele uren tijd om een orgaan te transplanteren. Hoe langer een orgaan zich buiten het lichaam bevindt, hoe meer schade het oploopt. Een ontvanger die zich dichter bij de schenker bevindt, zal voorrang krijgen op een ontvanger die verderaf behandeld wordt. De kans op een succesvolle ingreep neemt immers af.
- Nationaal aantal schenkers. In ons land worden donororganen gebruikt van verschillende landen zoals België ook donororganen aanlevert die in verschillende landen gebruikt worden. Om te voorkomen dat een land enkel organen schenkt en er geen ontvangt, zal men bij de eind-rangschikking rekening houden met het aantal organen afkomstig uit het land van de ontvanger. Wie behandeld wordt in een land dat veel organen aan de poule schenkt, zal dus een kleine voorrang krijgen op iemand die behandeld wordt in een land met weinig donoren.
- Specifieke overwegingen per orgaan. Bij sommige organen zoals het hart speelt de grootte een rol. Het hart van een volwassene zal men niet transplanteren bij een kind en omgekeerd. Ook met leeftijd wordt soms rekening gehouden. Men kan tot op hoge leeftijd organen doneren, maar men zal geen 80-jarige lever schenken aan een tiener.
Op basis van deze 6 zaken wordt aan iedereen op de wachtlijst een score gegeven. Diegene met de hoogste score wordt als eerste opgeroepen voor transplantatie. De wachtlijst voor donororganen werkt dus niet zoals een andere wachtrij waarin diegene die zich eerst aandient, ook als eerste behandeld wordt.
Voor elk nieuw donororgaan wordt een nieuwe volgorde opgemaakt. Een persoon kan bij het eerste beschikbare orgaan op de 12e plaats staan en bij het eerstvolgende op de 1e plaats, afhankelijk van de bovenstaande criteria.
