Orgaandonatie: Het geschikte orgaan vinden?

Bij elke transplantatie is het een uitdaging voor de artsen om voor de patiënt een geschikt donororgaan te vinden zodat de kans op afstoting zo klein mogelijk is. Het is ook belangrijk dat men de beschikbare organen zo efficiënt en eerlijk mogelijk toewijst aan de wachtenden. Op die manier kan men het grootste aantal mensen redden.

Eurotransplant

Al snel ontstond het idee om door internationaal samen te werken de kans op het vinden van een geschikt orgaan voor elke patiënt te vergroten. Daarvoor werd een overkoepelende organisatie opgericht die ook de taak van de eerlijke verdeling van donororganen op zich neemt. Eurotransplant werd in 1967 opgericht en overkoepelt alle transplantatiecentra van Duitsland, België, Luxemburg, Nederland, Kroatië, Slovenië en Oostenrijk. Eurotransplant zorgt ervoor dat elk beschikbaar orgaan in deze landen bij de meest geschikte patiënt terechtkomt.

Per orgaan houdt Eurotransplant een wachtlijst bij. Om te bepalen wie op de lijst een beschikbaar orgaan krijgt, baseert men zich op een aantal criteria.

Criteria voor de toewijzing van organen

Op basis van 6 criteria wordt aan iedereen op de wachtlijst een score toegekend. Diegene met de hoogste score wordt als eerste opgeroepen voor transplantatie. De wachtlijst voor donororganen werkt dus niet zoals een andere wachtrij waarbij wie zich eerst aandient, ook als eerste behandeld wordt.

Voor elk nieuw donororgaan dat ter beschikking komt, wordt een nieuwe volgorde opgemaakt. Een persoon kan bij het eerste beschikbare orgaan op de 12e plaats staan en bij het eerstvolgende op de 1e plaats, afhankelijk van zijn score.

Bloedgroep – en weefselovereenkomst

Net als bij het geven van bloed is ook bij orgaandonatie de bloedgroep belangrijk. Daarnaast speelt het weefseltype een belangrijke rol. Bij een donororgaan dat slechts matig overeenstemt met het weefseltype van de ontvanger, is de kans op afstoting groot.

Medische dringendheid van de ingreep

Wie in grote medische nood verkeert zal in de mate van het mogelijke voorrang krijgen via de “noodlijst”.

De wachttijd die men al achter de rug heeft

Om te vermijden dat iemand met een uiterst zeldzaam weefseltype gewoon geen eerlijke kans krijgt op de wachtlijst, schuift men na verloop van tijd op de wachtlijst sowieso naar boven, ongeacht de weefselovereenkomst of medische nood.

De geografische afstand tussen donor en ontvanger

Snelheid is bij transplantatie van cruciaal belang: na de dood van een donor heeft men maar enkele uren tijd om een orgaan te transplanteren. Hoe langer een orgaan zich buiten het lichaam bevindt, hoe meer schade het oploopt. Een ontvanger die zich dichter bij de donor bevindt, zal voorrang krijgen op een ontvanger verderaf. De kans op een succesvolle ingreep neemt immers af. Een hart is gevoeliger voor schade en moet dus sneller getransplanteerd worden, dan bijvoorbeeld een lever die daardoor ook wat verderaf kan worden gedoneerd.

Nationaal aantal schenkers

In ons land worden donororganen gebruikt uit verschillende landen zoals donororganen uit België ook in verschillende landen gebruikt worden. Om te voorkomen dat een land enkel organen schenkt en er geen ontvangt, of omgekeerd, houdt men bij de eind-rangschikking rekening met het aantal organen afkomstig uit het land van de ontvanger. Wie behandeld wordt in een land dat veel organen schenkt, zal dus een kleine voorrang krijgen op iemand die behandeld wordt in een land met weinig donoren.

Specifieke overwegingen per orgaan

Bij sommige organen zoals het hart speelt de grootte een rol. Het hart van een volwassene zal men niet transplanteren bij een kind en omgekeerd. Ook met leeftijd houdt men soms rekening. Men kan tot op hoge leeftijd organen doneren, maar men zal geen 80-jarige lever schenken aan een tiener.