Wie een orgaan nodig heeft, komt op een wachtlijst. Eind 2019 stonden in België 1.341 personen op de wachtlijst voor een nieuw orgaan. Er zijn minder donororganen dan er nodig zijn om alle patiënten te helpen. Hoe komt dat?
Transplantatiecoördinator Walter Van Donink van het UZ Antwerpen legt uit waarom er een tekort aan donororganen is en waarom orgaandonatie belangrijk is:
Kun je organen afstaan bij leven?
Een orgaan afstaan terwijl je nog leeft, is enkel mogelijk voor een nier of een stukje lever. Patiënten die longen, een pancreas of hart nodig hebben, kunnen niet geholpen worden door een levende donor.
De meeste donororganen zijn dus afkomstig van overleden donoren. Niet bij elk overlijden is orgaandonatie mogelijk.
Spijtig genoeg wordt niet voor alle wachtenden op tijd een geschikt donororgaan gevonden. Er zijn patiënten op de wachtlijst die sterven voor er een orgaan voor hen werd gevonden. Er zijn ook patiënten die te ziek worden terwijl ze wachten, waardoor ze een transplantatie niet meer aankunnen.
De kans dat je ooit een orgaan nodig hebt, is veel groter dan de kans dat je ooit donor kan zijn.
Wie komt in aanmerking als orgaandonor?
De meeste donororganen zijn afkomstig van overleden donoren. Er sterven dagelijks mensen, hoe kan er dan een tekort aan donororganen zijn?
Niet elke overledene komt in aanmerking als orgaandonor, om verschillende redenen:
de gezondheid voor het overlijden: kanker en sommige infecties kunnen ervoor zorgen dat de organen niet meer bruikbaar zijn voor donatie.
de omstandigheden van het overlijden: het overlijden moet in medisch gecontroleerde omstandigheden gebeuren. Dat betekent meestal: in het ziekenhuis. Enkel dan kunnen bij het overlijden maatregelen worden genomen zodat de organen bruikbaar blijven voor donatie.
de wens van de overledene: Kent de familie de wens van de overledene? Soms weten de nabestaanden niet of de persoon orgaandonor wilde zijn of niet en weigeren ze.
312 mensen stonden in 2019 in België bij hun overlijden hun organen af.
Wie heeft een donororgaan nodig?
Soms werkt een orgaan niet goed meer door een ziekte:
Diabetes kan de nieren beschadigen
Hepatitis C is een leverontsteking die de werking van de lever verstoort
Mucoviscidose is een erfelijke en dodelijke aandoening die de longen aantast
Zo zijn er nog veel meer ziekten die ervoor zorgen dat een orgaan niet meer werkt zoals het moet.
Wat zijn de kansen om te genezen na een orgaantransplantatie?
Een transplantatie kan soms helpen. Bij een transplantatie wordt het zieke orgaan vervangen door een gezond orgaan van een donor. In 2019 kregen 835 patiënten in België een transplantatie. Bij sommige patiënten werd meer dan één orgaan getransplanteerd.
Orgaantransplantatie is vandaag een van de succesverhalen van de geneeskunde. Er ging heel wat onderzoek aan vooraf en dankzij de ontdekking van medicatie die ervoor zorgt dat het nieuwe orgaan niet wordt afgestoten, werd het een succes. Sinds de jaren 1970 is een orgaantransplantatie een veilige en meestal succesvolle operatie. De overlevingskansen na een transplantatie zijn goed. Na een periode van herstel kan de patiënt meestal de draad van zijn gewone leven weer oppakken.
Welke organen kunnen gedoneerd worden?
Vandaag kan men hart, lever, nieren, longen, pancreas, een deel van de dunne darm en baarmoeder succesvol transplanteren.
Naast organen kan een donor ook weefsels afstaan. Denk aan hoornvliezen, gehoorbeentjes, hartkleppen, huid, pezen en botweefsel.
Van de meeste donoren zijn in de praktijk niet alle organen en weefsels bruikbaar. Bijna 70% van de donoren kon in 2019 meer dan één patiënt helpen.
Eén donor kan het leven van acht mensen redden met zijn organenen de levenskwaliteit van 75 andere mensen verbeteren met zijn weefsels.
Is religie een reden om orgaandonatie te weigeren?
Naïma Alou Issa, intercultureel bemiddelaar van het UZ Antwerpen, vertelt over religie en orgaandonatie en waarom het belangrijk is om erover met elkaar te praten:
