Vaccineren. Doen of laten?

Door Klaas Nollet

Het boek Vaccineren. Doen of laten? bestaat net zoals het vorige boek waar Marleen Finoulst aan meewerkte Dokter Google uit verschillende delen die heel duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn. Het begin van het boek beschrijft het ontstaan en het belang van vaccins. Dit gebeurt op een heel wetenschappelijke manier, maar is tegelijk toegankelijk geschreven. Er komt heel wat informatie op je af, die aangenaam is om te lezen en tegelijk deskundig en licht verteerbaar is. Het is een kunst om dergelijke informatie op zo’n manier te brengen.

De volgende hoofdstukken informeren je eveneens op een degelijke manier zonder de dingen overdreven te vereenvoudigen. Je komt te weten hoe een vaccin werkt en daarbij wordt van a tot z uitgelegd welke verschillende soorten vaccins er bestaan. Het doel van al die vaccins is de lichaamseigen immuniteit aanzwengelen en zorgen voor bescherming. Ook de befaamde groepsimmuniteit komt aan bod en wordt heel goed uitgelegd. Daarna wordt de focus verschoven naar de ontwikkeling van een vaccin. We komen te weten wat er precies allemaal in zit of kan inzitten en wat de – mogelijke – impact daarvan is of kan zijn op de mens. Het testen en ontwikkelen van vaccins wordt ook helemaal uit de doeken gedaan, met – gezien de actualiteit van het boek – daarna een stuk dat dieper ingaat op de ontwikkeling van coronavaccins. Er worden immers heel wat vragen gesteld over de snelheid waarmee die ontwikkeld zijn. Hoe dat mogelijk is geweest, wordt hier haarfijn uitgelegd.

Met het vijfde hoofdstuk wordt al een stuk duidelijker de brug gemaakt naar twijfelen aan vaccins en de befaamde groepering(en) van antivaxxers. Daarin stellen ze de vraag of vaccins veilig zijn. Vanaf hoofdstuk zes mag het duidelijk zijn dat dit boek ook een specifiek doel heeft: informeren over vaccins, maar vooral ook verdedigen van de verdiensten van vaccins voor de mensheid en de geneeskunde. Alle mogelijke redenen om te twijfelen aan vaccins worden op tafel gegooid en gepareerd. Daarbij wordt ook benoemd dat het menselijk is om kritisch te zijn en vragen te stellen.

In het duidelijk te onderscheiden deel dat daarna volgt: “7 mythes over vaccinatie doorprikt”, wordt de ondertoon van het boek anders. Je kan als lezer duidelijk merken dat de auteurs op z’n minst dit stuk van het boek met een zekere frustratie hebben geschreven. Je merkt aan de manier van schrijven dat men zo graag de twijfelaars en vooral de antivaxxers zou overtuigen van het nut van vaccineren, maar dat de spelregels voor discussie bij hen zodanig anders liggen dat redelijke argumenten niet meer helpen. Op bepaalde momenten wordt de ondertoon zelfs cynisch wanneer er letterlijk geïnsinueerd wordt dat sommige lezers van het boekje misschien helderziend zijn: “Met excuses aan de helderzienden onder de lezers van dit boekje.” (p. 93)

Hoewel ik de motivatie van de auteurs om dit boekje te schrijven volledig kan begrijpen, deden sommige zinnen en alinea’s wel af aan de beleving van het lezen. Hoe verder de verdediging tegen de in eerste instantie twijfelaars en daarna antivaxxers wordt opgebouwd en hoe absurder de mythes worden, hoe meer je merkt dat de auteurs zich moeten inhouden om zelf niet te vervallen in heen-en-weer-geroep met groepen van mensen die niet in hun kamp staan.

Met het derde en laatste te onderscheiden deel van het boek verandert de toon opnieuw. Men stelt zich de vraag wat er nu kan of moet gebeuren. Daarbij wordt op een veel objectievere manier verteld wat de verdiensten van vaccins zijn geweest voor de mensheid en de geneeskunde. Men doet op het einde een oproep aan de lezers van het boek om het samen met hen op te nemen voor vaccinatie.

In het finale hoofdstuk verwoordt men heel helder dat vaccins miljoenen mensenlevens redden, elke dag opnieuw. Dat vaccins behoren tot de belangrijkste ontwikkelingen van de geneeskunde. In tegenstelling tot de verdiensten groeit de twijfel bij steeds meer mensen. Onderzoek toont echter aan dat vaccintwijfel onder andere verband houdt met wantrouwen in de overheid, de farmaceutische industrie, dokters en wetenschappers. Wie de informatie verstrekt, is soms belangrijker dan de informatie zelf. Tot slot geven de auteurs nog enkele concrete tips voor wie gelooft in vaccins en de boodschap met hen verder wil verspreiden.

Dit boek is niet geschreven voor stevige twijfelaars of antivaxxers, maar wordt ten slotte meer een handleiding voor wie wel achter vaccins staat. Als je je de inhoud van dit boekje eigen maakt, dan weet je perfect hoe vaccins doorheen de geschiedenis zijn ontstaan, hoe ze gemaakt worden, welke stoffen ze bevatten en of die al dan niet schadelijk kunnen zijn en voor wie, en daarbovenop kun je alle hardnekkige mythes, o.a. dat vaccins autisme veroorzaken en dat toevoegingen of basisstoffen schadelijk zouden zijn, perfect weerleggen.

Wie achter vaccins staat en zijn eigen kennis en argumentatie wil bijwerken of perfectioneren, heeft een heel goeie boodschap aan dit boekje. Het leest vlot en is niet lijvig, waardoor je er in principe snel doorheen bent. De return on investment van het lezen is met andere woorden groot. Daarbij is – gezien de ondertoon van het tweede deel – enige steun voor de auteurs misschien niet zo slecht. Uit het boek komt duidelijk naar voren dat ze zelf ook al een lange strijd achter de rug hebben en heel hard op zoek zijn naar extra bondgenoten.