Verslag ‘Je lichaam schenken aan de wetenschap’

door Wouter Wendelen, vrijwilliger
Sessie ‘Je lichaam schenken aan de wetenschap door Katharina D’Herde’ | Dag van de Maakbare Mens 2016

Professor anatomie Katharina D’Herde geeft een korte uiteenzetting over het wel en wee van lichaamsafstand. Als de geneeskunde en het wetenschappelijk onderzoek vandaag staan waar ze staan, dan is dit onder meer te danken aan het feit dat sommige mensen er bewust voor kiezen om na hun overlijden hun lichaam ter beschikking te stellen aan wetenschappelijk onderzoek. Zo worden bijvoorbeeld jaarlijks zo’n 100 lichamen afgestaan aan de UGent. Deze lichamen worden voor 1 à 2 jaar bewaard om te worden gebruikt voor een veelheid van toepassingen voor onderwijs, vervolgopleidingen en onderzoeksdoeleinden.

• Onderwijs: lichamen worden bijvoorbeeld gebruikt door studenten geneeskunde voor dissecties, of door meer gespecialiseerde artsen in opleiding voor het oefenen van chirurgische technieken;
• Vervolgopleidingen: lichamen worden bijvoorbeeld gebruikt voor de ontwikkeling van lichaamsprothesen of innovatieve technieken om minder invasieve operaties uit te voeren;
• Onderzoek: lichamen worden bijvoorbeeld gebruikt om nieuwe beeldvormingstechnieken te ontwikkelen voor CT- of MRI-scans, of voor het onderzoek naar het ontstaan van bepaalde aandoeningen.

Om te worden bewaard vooraleer ze kunnen worden ingezet voor een van deze toepassingen, moeten de lichamen eerst worden behandeld om ontbinding tegen te gaan. Hiervoor wordt het bloed gepreleveerd alvorens het lichaam kan worden gebalsemd. Dit gebeurt over het algemeen via de slagader of via een ader in de lies. Hierbij is het belangrijk steeds de balans in het achterhoofd te houden tussen de kwalitatieve bewaring van het lichaam en de levensechtheid. Het product dat gebruikt wordt om de bewaring te bevorderen kan namelijk het uitzicht van het weefsel aantasten. De gebalsemde lichamen worden uiteindelijk ingevroren en onder 24/7 permanentie bewaard.

Om je lichaam te kunnen afstaan aan de wetenschap moet je aan een aantal criteria voldoen. Zo is het bijvoorbeeld niet mogelijk om lichaamsafstand te combineren met orgaandonatie, omdat dit een grote impact kan hebben op de levensechtheid van het weefsel door bijvoorbeeld incisies, die daarenboven het balsemen kunnen bemoeilijken door beschadiging aan bloedvaten. Ook mensen die lijden aan een besmettelijke infectie komen niet in aanmerking, voornamelijk om de personen die de balseming uitvoeren te beschermen. Verder moet de balseming doorgaan binnen de 48 uur na het overlijden om ontbinding tegen te gaan, en is er een minimumleeftijd van 18 jaar. Ook is er telkens een vertrouwenspersoon nodig om de procedure na het overlijden te initiëren. De meeste centra voor lichaamsafstand voorzien in een financiële tussenkomst voor het transport van het lichaam tot het onderzoekscentrum en de kist.

Wie zijn lichaam wil afstaan aan de wetenschap kan hierover meer informatie vinden op www.lichaamsafstand.ugent.be. Hier kan u ook een template vinden voor een wilsbeschikking om uw lichaamsafstand officieel te maken.