Verslag ‘Zaad- en eicellen maken uit huid? Enkele ethische bedenkingen’

‘Van een huidcel een kind maken: willen we dat?‘, ‘Een kind, ontstaan uit huidcellen‘, … Deze sensationele krantenkoppen zijn natuurlijk misleidend in die zin dat het gaat over huidcellen. In alle lichaamscellen zit DNA, dat kan aangepast worden.

In-vitrogametogenese (IVG)

Na IVF (in-vitrofertilisatie) en ICSI (intracytoplasmatische sperma-injectie) doet nu een nieuwe afkorting zijn intrede: IVG (in-vitrogametogenese).

Filosoof Seppe Segers zoomt in op het moreel belang van genetisch ouderschap. Hij gaat in op volgende vragen:

• Waar staat IVG voor?
• Hoe ver gaan we (ethisch) om een genetisch kind te produceren
• Welke combinaties van genetisch ouderschap aanvaarden we: MV, MM, VV of solo
• Betekent deze laatste mogelijkheid “the end of sex” ? Hank Greely schreef in 2016 een boek met deze titel. Deze auteur gelooft namelijk dat binnen 20 tot 40 jaar elke vorm van voortplanting zal gebeuren in het labo.

Eerst wat meer uitleg

In-vitrogametogenese of IVG is een revolutionaire voortplantingstechniek waarbij geslachtscellen gecreëerd worden uit stamcellen. IVG wordt gezien als zeer beloftevol voor onvruchtbaarheidsbehandelingen. Het biedt de mogelijkheid om een genetisch eigen kind te krijgen voor wie dit anders niet mogelijk zou zijn. Deze techniek is momenteel echter niet zonder risico’s.

Hoe veilig is veilig genoeg?

Deze vraag verwijst ook naar het non-identity problem van Derek Parfit. Dit stelt dat als onze levenskwaliteit laag is, de enige oplossing dan is om niet te bestaan.

Bovendien zullen er altijd risico’s zijn en bijgevolg moeten we de risico’s afwegen tegen de voordelen. We bekijken hiervoor het moreel belang van wensbevrediging en dus de morele significantie van nood versus verlangen. Hoe kunnen we dit bepalen : het moreel belang van genetisch ouderschap? We zijn natuurlijk bereid om dit toepasbaar te vinden voor een koppel met vruchtbaarheidsproblemen, maar de impact op andere facetten van de samenleving zal hierdoor ook ontzettend vergroten. Als we hier dieper op ingaan wordt dit onderwerp een beladen filosofisch item, omdat het verschil tussen nood en verlangen niet zo eenvoudig te definiëren valt. Eveneens nodig is het onderzoek van de opportuniteiten: hoeveel geld besteden we eraan en in welk geval gaan we terugbetalen.

Voor wie?

IVG zou het mogelijk maken dat iedereen zich kan voortplanten: na de menopauze, overleden personen, partners van hetzelfde geslacht en solo-voortplanting. Solo-voortplanting is niet hetzelfde als klonen, omdat hier een bevruchting plaatsvindt, er worden namelijk twee geslachtscellen gecreëerd van dezelfde persoon. In dit geval zal het kind dus ook 100% genetisch verwant zijn aan de ouder. Bovendien zou ook multiplex ouderschap mogelijk kunnen worden ( met 4, 8, 16 …of een onbeperkt veelvoud )

Is IVG dan ook veiliger dan reproductief klonen ? Eigenlijk niet en het rare is dat reproductief klonen wereldwijd verboden is. Hoe gaan we dus een juiste keuze maken?

Toekomst?

Om er tenslotte nog wat science fiction aan toe te voegen:

• Risico van voortplanting zonder jouw medeweten of toestemming bv. de badkuip-casus: huidcellen van onbekenden of jezelf kunnen verzameld worden uit een badkuip op hotel om hiermee een kind te verwekken. Ik verwijs hier graag even naar de film Gattaca die een samenleving voorstelt waar iedereen een uitgebreid genetisch paspoort heeft, zodat men alles kan nagaan via genetica ( voortplanting maar ook misdaad… )
• De steeds verdergaande evolutie van designerbaby’s. Dit zijn kinderen met welbepaalde, niet-medische kenmerken die voldoen aan de wensen van de toekomstige ouders. Welke wensen zullen we accepteren? Wat vinden we erover? We stellen natuurlijk wel vast, dat onze normen ook continu evolueren. Wat vroeger misschien niet aanvaard werd, kan nu wel.
• Genoomwijziging van stamcellen is eenvoudiger dan genoomwijziging van embryo’s ( a.d.h.v. CRISPR – Cas9 technologie)

Besluit

Deze wetenschappelijke vooruitgang levert ontzettend veel morele vragen op. Gelinkt aan de moraliteit zal er natuurlijk veel werk aan de winkel zijn in verband met nieuwe wettelijke normen. Nodig dus en interessant om zoals Seppe Segers in debat te gaan.

Seppe Segers gaf de voordracht ‘Zaad- en eicellen maken ‘uit huid’? Enkele ethische bedenkingen.’ op 29 maart 2018 in de Zebrastraat, Gent.