Zaad zonder naam.

Een biografie van de spermabank

Door Gilberte Vandrise

Titel: Zaad zonder naam. Een biografie van de spermabank
Auteur: Tinne Claes
Boekinfo: www.lannoo.be
Verschijningsdatum: april 2022
ISBN: 9789401476980
Recensent: Gilberte Vandrise
Beoordeling:

Tinne Claes, doctor in de geschiedenis aan de KU Leuven en zelfstandig onderzoeksjournalist, startte een onderzoek naar de kinderwens maar raakte al vlug gefascineerd door donorinseminatie, een van de manieren waarop de kinderwens vervuld kan worden. In haar boek blikt zij terug in het verre verleden en onderzoekt zij waar en wanneer het eerste donorkind werd geregistreerd en hoe de procedure van toen af evolueerde. Het is voor elke lezer meteen duidelijk dat de schrijfster heel wat naslagwerk heeft verricht om een overzicht te krijgen van de ontwikkeling van deze techniek.
 
De schrijfster noemt haar boek een biografie waarbij de nadruk op het menselijke aspect ligt, met heel wat aandacht voor cases, voor mensen “wier leven is vervlochten met de spermabank” (blz. 22). Zij verwerkt de opinies over de techniek die variëren met elke stap voorwaarts in deze wetenschap, van het pionierswerk dat in de vorige eeuw werd verricht met vers sperma tot inseminatie met diepgevroren sperma uit de spermabank. Zij toont dat wat zich oorspronkelijk heimelijk in het kabinet van de fertiliteitsarts afspeelde, doorheen de jaren openlijk naar de fertiliteitskliniek verhuisde. Donorinseminatie bleef heel lang omstreden en het duurde lang voor het politieke klimaat gunstiger werd zodat het een wettelijke omkadering kreeg. Het is dan ook logisch dat Tinne Claes die politieke evolutie in haar boek verwerkt.

Met de titel Zaad zonder naam verwijst de schrijfster naar de geheimhouding van de ingreep en de anonimiteit van de donor die jarenlang verbonden waren met het thema – in België geldt die anonimiteit vandaag nog – wat vaak voor psychische problemen zorgde bij de wensouders zowel als bij de kinderen.

Dit boek is helemaal geen moeilijk wetenschappelijk werk. Het is heel vlot geschreven en door de vele casussen waant de lezer zich soms in een roman. De schrijfster besteedt veel aandacht aan de geïnterviewde koppels en wetenschappers maar te vaak werkt zij sfeer- en persoonsbeschrijvingen overdadig uit waardoor de lezer wat op zijn honger blijft zitten.

Met Zaad zonder naam bereikt Tinne Claes haar doel nl. “verschillende personages aan het woord (…) laten zonder te beslissen wie gelijk heeft. (… ) De herinnering van (haar) getuigen niet (…) beoordelen, maar begrijpen en inzicht verkrijgen in de vervlogen logica’s en gedachten.” (blz.246)
Wie een positief wetenschappelijke benadering van het onderwerp verwachtte, komt op het einde wat bedrogen uit, maar uiteindelijk valt zulk een benadering ook niet binnen het vakgebied van een historica.